کد مطلب:12078 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » احكام

علت اختلاف برخي از فتواهاي مراجع تقليد چيست؟

فقها و مجتهدين براي آن كه حكم خدا را به دست آورند به قرآن و روايات مراجعه ميكنند و براي به دست آوردن حكم، قبل از هر چيز بايد آيه مربوط به آن حكم را تفسير كنند و روايت مربوطه را نيز بفهمند. در اين مرحله يعني مرحلة تفسير آيه و فهم روايت ممكن است دو نفر مجتهد نسبت به تفسير يك آيه دو نظر داشته باشند گرچه خداوند متعال حكم مشخصي را از آن آيه اراده فرموده است ولي در به دست آوردن آن حكم ممكن است بين دو نفر اختلاف شود به طوري كه برداشت يكي از آيه با برداشت ديگري تفاوت داشته باشد گرچه هر دو نفر تلاش ميكنند تا حكم واقعي را كه خدا اراده فرموده است به دست آورند ولي ممكن است يكي در نهايت به حكم واقعي برسد و ديگري نرسد به همين جهت تقليد از اعلم را واجب كردهاند زيرا اعلم كسي است كه در استخراج احكام الهي از قرآن و حديث تبحّر بيشتري دارد و احتمال اشتباه و خطاي او كمتر است گاهي نيز سبب اختلاف فتوا فهم روايت نيست بلكه هر دو نفر مجتهد در فهم روايت يك نظر دارند ولي به نظر يكي سند روايت ضعيف است يعني افرادي كه اين حديث را دست به دست از امام صادقتا به امروز به ما رساندهاند به بعضي از آنها نميشود اعتماد كرد ولي به نظر ديگري افرادي كه در سلسلة سند هستند همگي خوب هستند و قابل اعتماد در نتيجه يكي به مضمون آن روايت فتوا ميدهد ولي ديگري فتوا نميدهد. خداوند هم در قرآن ما را نسبت به شناخت آورندة خبر هشدار داده است به طوري كه اگر خبر آورنده عادل نبود انسان نبايد به سادگي خبر او را بپذيرد. (حجرات، 6) خلاصه آن كه: اين اختلاف ممكن است بر اثر اختلاف در معاني الفاظ باشد كه در كتابهاي لغت نيز اين اختلاف به چشم ميخورد و يا بر اثر اختلاف در روايتهاي مختلف باشد و يا اختلاف در ثقه و غير ثقه بودن راويان و تأييد آنها باشد و يا ممكن است به سبب برداشتهاي مختلفي باشد كه فقها از روايتها مينمايند و يا ممكن است به جهت به كار گرفتن يا نگرفتن قواعد فقهي و اصولي در برداشت و استنباط احكام باشد همچنين ممكن است بر اثر اختلاف در تطبيق يك مفهوم كلي بر مصاديق آن باشد.( ر.ك: مدخل مسائل جديد در كلام، آية الله شيخ جعفر سبحاني، ج، ص 279، نشر مؤسسه تعليماتي و تحقيقاتي امام صادق/ شريعت در آينه معرفت، آيت الله جوادي آملي، مركز نشر فرهنگي اسرأ / التفسير و المفسرون، محمد هادي معرفت، ج، صـ16، دانشگاه علوم اسلامي رضوي مشهد. )